Willa Królowej Gipsu

Na rogu dzisiejszych ulic Konowalca i Melnyka stoi okazała willa, która wyróżnia się z okolicznej zabudowy. Jest to willa Józefy Franz, zwanej swego czasu we Lwowie Królową Gipsu. 

O początkach tego złotego-gipsowego interesu niewiele wiemy. Kopalnia gipsu powstała w latach 50. XIX w., założył ją prawdopodobnie na obrzeżach ówczesnego Lwowa mąż Józefy. W latach 70. lub 80. XIX w., kiedy ruch budowlany we Lwowie przybiera na sile i wzrasta popyt na materiały budowlane kopalnia – jedyna we Lwowie – cieszy się ogromnym zainteresowaniem kientów. Biura i skład znajdowały się przy obecnej ul. Nalewajki.

Śmigus 1893 I, Nr 2

Józefa Franz

Urodziła się we Lwowie w 1827 r. jako Józefa Motylewska. Około roku 1893 r. owdowiała i wraz z dorosłymi już synami Antonim (ur. 1856) i Janem (ur. 1859) odziedziczyła firmę, którą najwyraźniej dobrze zarządzała i rozwinęła. Przyczynił się do tego niewątpliwie boom budowlany, który panował we Lwowie na przełomie XIX i XX w.

Gazeta Lwowska 1896

Już w 1894 r. na Powszechnej Wystawie Krajowej, która była ogromnym wydarzeniem we Lwowie i w Galicji firma otrzymuje za wyroby z gipsu srebrny medal ministra handlu.

Gazeta Narodowa 1894

Franzowie praktycznie zmonopolizowali rynek gipsu we Lwowie. Fabryka działała między dzisiejszymi ulicami Konowalca (przed wojną 29 Listopada) i Hordyńskich. Pozostałością po niej są dwa małe jeziorka, zwane Ałtajskimi lub Piaskowymi, które powstały w zagłębieniach po wydobytym gipsie.

Przy ul. Listopada 97, na terenie fabryki, znajdowała się jeszcze jedna willa należąca do rodziny, zwana Franzówką. Bardzo zniszczona w czasie II wojny światowej, nie dotrwała do naszych dni. Jej pozostałości rozebrano w latach 60.

zdjęcie z ok. 1907 r.

Józefa zmarła w 1907 r.

Jan Franz

Młodszy syn Królowej Gipsu podzielił tragiczny los zakładników zabranych ze Lwowa w 1915 r. przez wycofującą się armię rosyjską (więcej na ten temat można poczytać tu) i z wygnania nie wrócił. Po zakończeniu wojny brat Antoni rozpoczął procedurę uznania go za zmarłego.

Gazeta Lwowska 1918 nr 196

Antoni Franz

Antoni mieszkał we Franzówce, i jak można się domyślać, to on był mózgiem całego rodzinnego interesu. Po śmierci matki i brata zachował pierwotną nazwę firmy „Józefa Franz i Synowie”.

książka telefoniczna 1912

Ożenił się ze sporo, bo 27 lat od siebie młodszą Pauliną Kułkowską, z którą miał według niektórych źródeł czwórke dzieci. Jedno z nich, syn nazwany po ojcu również Antoni, urodzony we Lwowie w 1905 r. był polskim szermierzem, uczestnikiem olimpiady w Berlinie w 1936 r. Po wojnie mieszkał w Gliwicach.

Willa

Powstała w l. 1892-94 wg projektu Jana Perosia, architekta związanego z Nowym Sączem i Krakowem. Jeszcze zanim ją wybudowano, lwowiacy mogli podziwiać jej projekt na wystawie budowlanej. Twórcą niezwykle bogatej dekoracji rzeźbiarskiej był Edmund Piliszewski.

Po I wojnie światowej Antoni Franz sprzedał willę Karolowi Richtmannowi, pozostawiając sobie Franzówkę. W 1930 r. nieruchomość nabył Mieczysław Chodkiewicz. Czy z tego czasu pochodzą kute inicjały na bramie: H.C. (ojciec Mieczysława to Władysław Heronim)?

Od 1939 r. działa tu przychodnia, w czasie wojny willa była też tymczasowo siedzibą Czerwonego Krzyża.

źródła:

http://www.worldvitalrecords.com/

https://www.myheritage.com.ua/names/antoni_franz

http://wschodnik.pl/all-news/item/629-siedem-wspanialych-willi-lwowskich.html

http://photo-lviv.in.ua/villa-frantsuvka-nevidomyj-lviv/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_Franz

http://pl.rodovid.org/wk/Osoba:550411

* Czy wiesz, że możesz komentować logując się za pomocą facebooka, google, twittera, disqus lub bez logowania? Wystarczy, że klikniesz ramkę Rozpocznij dyskusję> Nazwa> Wolę pisać jako gość.