Willa Zaremby

Zastanawialiście się, czy istnieje jeszcze miejsce strasznej zbrodni, popełnionej w 1931 r. w podlwowskich Brzuchowicach, która zakończyła się słynną na całą Polskę sprawą Gorgonowej?

Nie będę opisywać samej zbrodni, bo temat jest doskonale znany – odsyłam do książki Łazarewicza „Koronkowa robota” lub do filmu „Sprawa Gorgonowej” (nakręconego na podstawie materiałów śledztwa). Jakie jednak były losy willi?

Przez pewien czas po dokonanej zbrodni dom stał pusty i opieczętowany. W końcu to tam znajdował się główny materiał dowodowy, a śledztwo ciągnęło się dość długo. Henryk Zaremba po tych tragicznych wypadkach opuścił Lwów i przeniósł się do Warszawy. Dom wystawił na sprzedaż, jednak pamięć o sprawie była wciąż świeża i nie było chętnych do kupna. W końcu, chyba w 1938 r., jeśli dobrze pamiętam, willę kupił wujek pani od angielskiego naszych dzieci, p. Teresy. Nie wiem, i już nie zapytam, czy willa była w rękach rodziny także po wojnie. Wiem natomiast, że obecny właściciel mocno ją przebudował, nie zachowała nic z oryginalnego kształtu.

Często można spotkać informację, że willa znajduje się na terenie powojennego obozu pionierskiego w Brzuchowicach. Z moich informacji wynika jednak, że jest to willa pod obecnym adresem Niezależności 46, i zaraz wam przytoczę argumenty, że właśnie tak jest.

Brzuchowice/Hołosko

Pierwsze, na co należy zwrócić uwagę, to, że willa nie należała administracyjnie do Brzuchowic, ale do Hołoska. Wspomniany obóz pionierów jest przy ul. Smolistej, a więc w Brzuchowicach „właściwych”.

Stacja kolejowa

W materiałach śledztwa wielokrotnie wspomina się o tym, że willa leżała niedaleko linii kolejowej, i że aby się do niej dostać, należało wysiąść na stacji Hołosko (dziś nie istnieje, znajdowała się w połowie drogi między Rzęsną a Brzuchowicami) i przejść przez las do szosy. Ul. Niezależności to właśnie szosa, łącząca Lwów z Brzuchowicami, nie lokalna uliczka. Jak widać na mapie, biegnie przez las.

Z małej stacyjki piękną dróżką przez las przedostaliśmy się na szosę, wzdłuż której wnosi się szereg will. Oto domek żandarmerii, a za nim o 50 metrów willa Zaremby.

Dziennik Białostocki 13 III 1933

Ogrodzenie

Na zdjęciach z wizji lokalnej, która była przeprowadzana w czasie śledztwa, można zobaczyć, jak wyglądało ogrodzenie domu Zaremby – betonowe słupki, wyższe i zakończone pergolą przy bramie, niższe z boku. Kilka identycznych słupków stoi wokół posesji nr 46 przy ul. Niezależności.

Willa dra Csali

I na koniec koronny dowód: willa doktora Csali. Doktor Ludwik Csala był zasłużonym mieszkańcem Brzuchowic, a jednocześnie najbliższym sąsiadem Zaremby. On to pierwszy przybył na miejsce zbrodni i stwierdził zgon Lusi. Willa Csali znajdowała się naprzeciwko, po drugiej stronie ul. Marszałkowskiej. W czasie wydarzeń, o których mowa, nie była jeszcze całkiem wykończona:

Obszedłszy tak dookoła ogród zbliżyliśmy się znowu do ulicy Marszałkowskiej, po przejściu której natrafiliśmy na dom z czerwonej cegły. Jego południowa część, z oknami zabitemi deskami, świadczy, iż budowa jeszcze nieukończona.

Tajny Detektyw : ilustrowany tygodnik kryminalno-sądowy R. 2, 1932 nr 4

Willa ta jest doskonale widoczna na zdjęciach z wizji lokalnej:

Willa Csali ma oryginalną formę, charakterystyczną dla architektury sprzed I wojny światowej. Wyróżnia ją okrągła wieża po środku oraz ścięty pod kątem 45 st. narożnik. Widać także, że dom ma kształt litery L. Nie ma wątpliwości, że ten sam dom, choć oszpecony przez późniejsze przebudowy, stoi dziś pod adresem Niezależności 47: