Jeżdżąc po Kresach zawsze warto zaglądać na cmentarze. To nie tylko miejsca spoczynku martwych i zadumy dla żywych, ale i całe kroniki miejscowości, której mieszkańcy są tam pochowani.
Podczas wizyty w Podhajcach w 2012 r. odwiedziliśmy również cmentarz, na którym nasi goście szukali grobów rodzinnych, szczęśliwie zachowanych i odnalezionych dzięki charakterystycznej formie nagrobka i ogrodzenia. Cmentarz jest zresztą przepiękny – pełen starych, kamiennych krzyży i nagrobków z figurami świętych. Niektóre z nich pochodzą z I poł. XIX w. Na nagrobkach można odczytać epitafia, a także pewne informacje o zmarłych:
INRI
Tu
leży Iakób Kułakoski któren
żył lat 63 umarł dnia 26 marc
wdzięczny syn Franciszek
ten pomnik położył
Na grobach trójki z rodziny Kułakowskich ustawiono figury ich świętych patronów – św. Antoniego, św. Cecylii (z instrumentem muzycznym – patronka muzyki) i św. Jana.
Nieco dalej pochowano proboszcza greckokatolickiego. Epitafium na jego nagrobku jest w dwóch językach, polska wersja głosi:
Ks. Jan Woliński
gr.kat. proboszcz Podhajec
d. 22/12 1822 r. w 58 r. życia
w 32 r. kapłaństwa zmarły
poleca duszę swoją modłom
przyjaciół i znajomych
Nie brakuje pięknych rzeźb nagrobkowych, jak choćby ocierający łzę dziadek – może po stracie żony lub dziecka? Epitafium było nieczytelne.
W kilku miejscach odnajdujemy też różne wersje popularnego wiersza nagrobkowego autorstwa Jana Nepomucena Kamińskiego, który był niezwykle popularny w XIX w:
Co miałem najdroższego
W tym się grobie mieści
Śmierć mi wszystko zabrała
Nie wzięła boleści
W rok po naszej wyprawie cmentarz został uporządkowany w ramach akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Widać, że i ktoś z miejscowych tam działa, bo nagrobki są regularnie bielone, a napisy poprawiane czarną farbą.
Wszystkie zdjęcia:
źródła
http://www.studiowschod.org.pl/rpodhajce2013.htm
http://www.studiowschod.pl/bialokrynica-i-podhajce-relacja-z-akcji-mogile-pradziada-ocal-od-zapomnienia/
