Mimo całej swojej niemiłości do systemu i państwa sowieckiego lubię architekturę tego okresu. Kiedy inżynierom i konstruktorom dawano wolną rękę, a z kosztami nikt się nie liczył, powstawały obiekty nieprzeciętne, niestety teraz często niedoceniane, bo wiązane ze znienawidzoną epoką. We Lwowie nie ma ich zbyt wiele, obfituje w nie za to stolica Ukrainy. Dziś wybierzemy się własnie tam, aby obejrzeć obiekt, który być może nie ma przed sobą zbyt długiego życia (podobno na Nowy Bazar w Iwano-frankiwsku wydano już wyrok…)
Żytni Rynek
Historia bazarów na pl. Żytniotorzkiej sięga średniowiecza. Jeśli wierzyć Wikipedii, to w XV w. był to główny plac targowy Kijowa. Położony jest na Podole, dawnym rzemieślniczo-handlowym przedmieściu, nad Dnieprem, w pobliżu portu, u stóp wzgórza, na którym znajdowały się najważniejsze obiekty Kijowa – dwór książęcy i Sofia Kijowska. Obecnie jest to najstarszy działający kijowski bazar.
Na Rynku nie tylko handlowano, odbywały się tu także zabawy, wiece, a nawet był punktem wyjścia na powstanie antybolszewickie w 1919 r.
Na starym zdjęciu widać bazar w 1900 r. – prostokątny plac z drewnianymi budkami kupców. W tle cerkwie Podołu, Dniepr, powyżej cerkiew św. Andrzeja.
Sowiecki modernizm i wino na wynos
Dopiero w 1980 r. na placu stanął kryty budynek bazaru, choć projekt wykonano jeszcze na przełomie lat 60/70. Pracował nad nim zespół architektów, na czele którego stał Walentyn Sztolko (ul. 1931 r.). Projekt otrzymał najwyższą nagrodę w ZSRR – Premię Lenina. Z zewnątrz ozdobiony jest metalowymi tłoczeniami przedstawiającymi dawny szlak handlowy od Waregów do Greków i jego główne punkty w średniowieczu i dziś. Reszta fasady pokryta jest rytmicznymi, ażurowymi trójkątami. Wewnątrz brak ozdób, widać za to dokładnie śmiałą konstrukcję – ok. 50-metrowej szerokości dach zwisający na betonowych pylonach.
Niestety, nie wiadomo, w jakim stanie jest konstrukcja (Rynek nigdy nie był remontowany), dlatego władze Kijowa podjęły decyzję o jego rekonstrukcji, a przy okazji, pod pozorem „dekomunizacji” usunięcia oryginalnych dekoracji. Na przyszły rok zaplanowano początek prac remontowych. Kijowscy aktywiści starają się o zachowanie oryginalnego wyglądu Rynku, ale czy uda się im przekonać do tego władze – zobaczymy. Powstał nawet ponad godzinny film o Rynku, dla którego „100500 entuzjastów nakręciło mnóstwo klipów o Rynku, włączając wszystkie koty, dach z obu stron i napis łaskawo prosymo pięć razy”:
Na razie rynek żyje swoim bazarowym życiem, można tu kupić zarówno owoce i warzywa, mięso i nabiał („w okresie letnim realizacja mleka do godz. 12.00”), jak i przysłowiowe mydło i powidło. W bocznych kioskach „realizowane” jest wino na wynos – na szczęście także po 12.00 ;)
(zdjęcia z kwietnia 2019 r.)
źródła:
http://www.zhytniy-rynok.kiev.ua/
https://day.kyiv.ua/ru/photo/zhitniy-rynok-ne-shirpotreb
