Spacer #12: Nowy Lwów cz. 1

Kolejny spacer odbywamy już w czasie kwarantanny, dlatego wybraliśmy rejon blisko domu i mało uczęszczany (pobliski park Stryjski aż roi się od ludzi), a mianowicie Nowy Lwów. To bardzo ciekawa dzielnica, o której jeszcze nie pisałam. 

Nowy Lwów

Dzielnica Nowy Lwów powstała w okresie międzywojennym, na dawnych obrzeżach Lwowa, na styku Zofiówki i Krasuczyna, w miejscu, które nazywano niegdyś Justglacówką. Ta dziwna nazwa pochodzi od Justa Glaca, patrycjusza lwowskiego, który żył mniej więcej na przełomie XV i XVI w., właściciela kamienicy rynkowej pod obecnym nr 12 (mieszkałam tam kiedyś) – tutaj zapewne znajdował się zamiejski folwark Glaców. 

Do I wojny światowej teren ten jest białą plamą na mapie Lwowa. Dopiero na mapie z 1917 r. pojawia się w tym miejscu regularny kształt, który przypomina założenie parkowe (na mapie nr 59). Planowano wybudować tu miasto-ogród z tonącymi w zieleni willami. Jednym z pomysłodawców był lwowski architekt Ferdynand Kassler. Do I wojny światowej wybudowano jednak tylko kilka willi, a później projekt nie był już kontynuowany. 

mapa z 1917 r., www.lvivcenter.org

Rozplanowane alejki przekształcono później w ulice, nazwy których nawiązywały do miast odrodzonego państwa polskiego: plac Warszawski, ulice: Gdańska, Chełmska, Poznańska, Cieszyńska, Gnieźnieńska, Wileńska, a nawet nieco życzeniowo Kamieniecka i Kijowska.

mapa z 1931 r., ww.lvivcenter.org

Niestety, to ciekawe założenie urbanistyczne nie zachowało się do dziś. Po wojnie ulicami Gnieźnieńską i Wileńską poprowadzono trasę, przedwojenne wille, poza kilkoma, znikły, a na ich miejsce pojawiły się bloki mieszkalne. Może jeszcze kiedyś tu wrócimy, dziś natomiast zajmiemy się drugą częścią osiedla, znajdującą się na wschód od ul. Cieszyńskiej (ob. Tarnopolska), która nosiła sympatyczną nazwę Osiedla Słonecznego. Nazwy tutaj zgodnie z poprzednią zasadą nawiązywały do regionów odrodzonej Rzeczpospolitej: Kaszubska, Mazowiecka, Litewska, Pomorska, Śląska. Jedynie ulica Litewska zachowała do dziś swą dawną nazwę, chyba nie trzeba wyjaśniać, dlaczego. 

Teren podzielono na niewielkie działki, na których w latach 30. stanęły domy jednorodzinne. Architektem nadzorującym rozbudowę dzielnicy był Tadeusz Wróbel. Wszystkie były utrzymane w stylu modnego wówczas modernizmu, a niektóre z nich to prawdziwe perełki. Moim ulubionym jest „bunkierek” z tytułowego zdjęcia. Niestety, dzielnica stałą się modna w latach 90. i wiele przedwojennych willi okazało się zbyt prostych, jak na smak i gusta nowobogackich. Pojawiły się kute ogrodzenia, ozdóbki a la secesja, dzikie dobudowy, czasem, ale nie zawsze utrzymane w przedwojennym stylu, spadziste, wysokie dachy.

Ciekawostką jest, że choć zasady stylu modernistycznego nakazywały budowanie płaskich dachów, żaden z budynków lwowskich takiego nie miał, ponieważ zabraniało tego prawo budowlane. Dachy były spadziste, ale ich kąt nachylenia był tak niewielki, że dla patrzącego z ulicy były niewidoczne i sprawiały wrażenie płaskich. Może i lepiej, w tamtych czasach wybudowanie płaskiego dachu nastręczało sporo problemów, nawet we flagowej willi autorstwa Le Corbusiera dach przeciekał ;)

mapa z 1936 r., www.lvivcenter.org

Dziś pierwsza część zdjęć – ulice Pomorska (część) – obecna Myszuhy, Litewska, Kaszubska (Tywerska) i Mazowiecka (Zaporoska). 

źródła:

https://uk.wikipedia.org/wiki/…

Władysław Łoziński Mieszczaństwo i patrycjat lwowski