Dziś przeniesiemy się na chwilę do Zasławia, uroczego miasteczka na Wołyniu, obfitującego w zabytki przeszłości. Pokazywałam już najbardziej imponujący z nich – pałac Sanguszków. Dziś kolej na kościół farny św. Jana Chrzciciela.
Kościół farny w Zasławiu
Jest to najstarszy kościół w Zasławiu. Budowę kościoła rozpoczęto w 1599 r. z fundacji i na cześć świętego patrona księcia Janusza Zasławskiego (tego samego, który był z Żółkiewskim pod Cecorą) oraz jego żony, Aleksandry z Sanguszków. Książę, po zmianie wyznania z prawosławnego na kalwińskiego, a następnie na katolickie, wsławił się licznymi fundacjami na rzecz Kościoła i ostatecznie spoczął po śmierci w kościele farnym. Ciekawostką jest fakt, że to właśnie książę Janusz był sponsorem tłumaczenia (dość dowolnego) na polski XV-w. bestselleru, Młota na Czarownice.
Architektem był sprowadzony ze Szwajcarii Jakub Medleni, który wybudował także kościół bernardynów w Zasławiu, bramę Łucką w Dubnie, kościół w Stryju i kilka budynków w Ostrogu, m. in Wielką Synagogę. Mieszkał we Lwowie, gdzie należał do cechu budowniczych i prawdopodobnie wzniósł Wielką Synagogę Przedmiejską.
Kościół utrzymywał się z podarowanej mu na własność wsi, służyło przy nim trzech księży. Przy kościele funkcjonowała szkoła.
Kościół stylowo plasował się na pograniczu baroku i renesansu. Nie ominęły go liczne katastrofy – już w 1643 r, spłonął w pożarze, został splądrowany i zniszczony w czasie powstania Chmielnickiego. Odnowiony dopiero w poł. XVIII w., stał się miejscem pochówku kolejnych książąt z rodu Sanguszków. Wiadomo, że w XVII w. ozdobiony był freskami, ale po odnowieniu kościoła już ich najwyraźniej nie przywrócono – na nielicznych zachowanych zdjęciach kościół jest urządzony skromnie, a na ścianach brak jakichkolwiek malowideł. na wyposażeniu było kilka cennych obrazów zachodnich mistrzów – Chrzest Chrystusa Lelio Orsi, Chrystus błogosławiący dzieci Carlo Dolce.
Na mocy traktatu ryskiego Zasław znalazł się poza granicami RP. W 1929 r. kościół został zamknięty, a w 1932 – otwarto w nim muzeum ateizmu. Funkcję religijną odzyskał w czasie okupacji niemieckiej (1941-43) – był wówczas katedrą św. Włodzimierza Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwii Prawosławnej.
Po wojnie znów pełnił krótko funkcje muzeum, później bazy maszyn rolniczych i traktorów. W wieży urządzono wieżę ciśnień. W l. 60 zawalił się dach.
W 2015 r. z inicjatywy miejscowych mieszkańców odbyło się sprzątanie ruin świątyni. Usunięto także przylegające do ścian świątyni kurniki, a nawet chlewy.
/zdjęcia z 2019 r.
źródła:
https://uk.wikipedia.org/wiki/…D0%B0
https://uk.wikipedia.org/wiki/…%B2)
Stecki T. Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Том 1, s. 311
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV s. 443
https://risu.ua/v-izyaslavi-ryatuyut-knyazivskiy-hram-usipalnicyu_n75837
