Zasław. Pałac Sanguszków

Są takie miejsca, które widzi się raz i pamięta na całe życie.

Przyjechaliśmy pod wieczór. W hotelu nie było nikogo, oprócz nas. Przy głównej ulicy rozłożył się sprzedawca arbuzów. Miejscowi яwijali już swoje pikniki w parku koło kościoła. W ruinach pałacu było pusto.

Pałac Sanguszków w Zasławiu

Zasław (obecjnie Izjasław) został założony w XII w przez księcia kijowskiego, którego imieniem nazwano miasto. Jest jednym z najstarszych miast na Wołyniu. W średniowieczu należało do Ostrogskich, którzy swoją gałąź rodu przemianowali na Zasławskich (ród wygasł w 1673), następnie Lubomirscy i wreszcie od 1703 r. Sanguszkowie.

Oczywistym jest, że tak znakomite rody musiały mieć odpowiednią siedzibę, do tego dobrze ufortyfikowaną. Najstarsza wzmianka o zamku pochodzi z 1579 r. Jak wyglądał, do końca nie wiemy. Zachowały się ruiny zabudowań starego i nowego zamku, ślady obwarowań i otaczającej go dawniej fosy, most nad nią, niegdyś zwodzony.

W połowie XVIII w. Sanguszkowie przebudowali zamek na magnacką rezydencję. Po lewej stronie od bramy wjazdowej dobudowano barokowy pałac wg projektu Pawła Antoniego Fontany, który odznaczał się bogatym wyposażeniem, znajdowała się tu bogata kolekcja obrazów i porcelany, biblioteka i archiwum rodzinne. Sanguszkowie dwukrotnie gościli w Zasławiu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez Zasław przejeżdżał także cesarz austriacki Józef II, ale zanocował w gospodzie, nie przyjmując zaproszenia do zamku.

Po wygaśnięciu zasławskiej linii rodu w 1840 r. wyposażenie przeniesiono do Sławuty, a zespół pałacowy Roman Sanguszko w 1880 r. sprzedał rządowi rosyjskiemu z przeznaczeniem na koszary.

„Zamek nie tak piękny, jak wspaniały, rozległy, ponury, majestatyczny, trochę ciężki” – pisze o nim Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego.

Z Zasławiem związane są legendy o ukrytych skarbach Zasławskich. Jedną z nich przytacza Prus w Lalce, kiedy jego bohaterowie spędzają letni wypoczynek w miasteczku.

źródła:

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego

Tadeusz Jerzy Stecki, Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Том 1

http://www.forum.zamki.pl/viewtopic.php?f=74&t=4445

https://www.wilanow-palac.pl/remanent_piwnicy_palacu_w_zaslawiu.html